شرح وظایف معاون فناوری

شرح وظایف پست سازمانی معاون فناوری آموزشی

   دانلود pdf

مطالبی در مورد سوراخکاری خزینه کاری و برقوزنی

مطالب کمک درسی برای تدریس پودمان کاربا فلز کاروفناوری هشتم

مطالبی در مورد سوراخکاری خزینه کاری و برقوزنی

مفهوم سوراخکاری

عملیات گردتراشی، در داخل سطوح کار، برای ایجاد سوراخ هایی با قطر و طول مشخص را سوراخکاری می گویند. در فرایند سوراخکاری، سطوحی را که می خواهند سوراخ شود، آماده می کنند.

ماشین های مته

ماشین های مته به سه گروه دستی، رومیزی و ستونی تقسیم بندی می شود. عمل حرکت و دوران در نوع دستی هم با جریان برق و هم با نیروی دست انجام می شود. در نوع رومیزی و ستونی دوران محور اصلی دستگاه به وسیله ی الکتروموتور انجام می گیرد.

معمولاً برای ایجاد سوراخ هاى گرد از ماشین هاى ابزارى به نام ماشین مته (دریل) استفاده مى شود. اصطلاح ماشین مته مفهوم وسیعى دارد و انواع ماشین های سوراخکارى را در برمى گیرد. بسیارى از عملیات دیگر به جز سوراخکارى نیز با ماشین هاى مته انجام مى شود که بعضى از آن ها سنگ زنى، خزینه زنى، برقوزنى، صیقل کارى و قلاویزکارى هستند.

1) سردستگاه (کله گی دستگاه)

طرح سردستگاه برحسب نوع دستگاه متفاوت در اغلب دستگاه ها موتور الکتریکى در سردستگاه قرار دارد و حرکت محور اصلى در سه تا پنج سرعت مختلف با لغزاندن تسمه روى پولى تأمین مى شود. براى طولانى تر شدن عمر تسمه باید کشش تسمه به انداز هاى باشد که براى تغییر جاى آن نیاز به شل کردن مجدد نباشد.

2) محور اصلى

محور اصلی وظیفه ی انتقال دوران به مته را دارد و به کمک سازوکار چرخ و شانه پیشروی مته را فراهم می سازد.

3) میز

این میز روى ستون اصلى دستگاه قرار دارد و براى استقرار در موقعیت هاى مناسب داراى توانایى حرکت عمودى و افقى است. بیشتر میزها داراى شیارهایى هستند که قطعه کار یا گیره را مى توان با پیچ روى آن ها بست.

4) پایه

ستون اصلی دستگاه و سایر قسمت های متصل به آن روی پایه ی دستگاه مستقر می شوند. پایه دارای شیارها و سوراخ هایی است که برای تثبیت آن روی زمین مورد استفاده قرار می گیرد.

مته

ابزاری است که با حرکت دورانی آن می توان قطعات مختلف را سوراخکاری کرد.

با توجه به جنس قطعات زاوی هی مارپیچ مته در سه تیپ W-N-H انتخاب می شود. 

تیپ W دارای زاویه ی مارپیچ 35 تا 45 درجه و برای مواد نرم کاربرد دارد، مانند آلومینیم و مس.

تیپ N دارای زاویه ی مارپیچ 16 تا 30 درجه و برای سوراخکاری مواد سخت و فولاد ریخته کاربرد دارد.

تیپ H دارای زاویه ی مارپیچ 10 تا 13 درجه و برای سوراخکاری لاستیک سخت، برنج، برنز کاربرد دارد.

جنس مته ها

مته را از نظر جنس به سه دسته تقسیم می کنند:

1- مته WS  این نوع مته دمای 200 درجه ی  سانتی گراد را در هنگام براده برداری تحمل می کند.

2- مته SS یا HSS این نوع مته دمای 600 درجه ی سانتی گراد را در هنگام براده برداری تحمل می کند.

3- مته HM این نوع مته دمای 900 درجه ی سانتی گراد را در هنگام براده برداری تحمل می کند.

مته ی نوک الماسه بیشتر برای سوراخکاری سطوح بتونی به کار می رود.

برای عمل سوراخکاری ابتدا عملیات خط کشی انجام می گیرد تا مرکز سوراخ مشخص شود. برای این که نوک مته کاملا در مرکز قرار گیرد و روی سطح کار منحرف نشود محل تقاطع خط کشی شده را سنبه می زنند تا مته به راحتی در مرکز سوراخ هدایت شود و عمل سوراخکاری را انجام دهد.

مراحل نشانه گذاری محل سوراخ کاری با سنبه نشان

- سطح کار را به مواد تیره کننده آغشته می کنیم

- سنبه نشان را در محل تقاطع دو خط تحت زاویه نسبت به محل دید قرار می دهیم.

- سنبه را در حالت عمود قرار می دهیم و با ضربه چکش اثر سنبه را روی کار ایجاد می کنیم.

- سپس نوک مته را در گودی ایجاد شده قرار داده و شروع به سوراخکاری می نماییم

با توجه به این که مته متناسب با قطر سوراخ انتخاب می شود، مته ها در قطر های مختلفی سایز بندی شده اند که در سوراخ های دقیق اختلاف قطر مته ها به صورت دهم انتخاب می شود. برای مته هایی با قطرهای بزرگ تر که برای عملیات خشن کاری استفاده می شود نیاز است که ابتدا با مته های با قطر کوچک تر، عمل سوراخکاری را انجام داد، سپس با مته نهایی قطر سوراخ را اندازه کرد. انتخاب پیش مته کمک می کند که نیروی وارد بر ابزار با توجه به تغییر قطر کمتر شود و نیز از انحراف مته نسبت به مرکز سوراخ با توجه به نیروی وارد شده به مته جلوگیری شود.

 نکات ایمنی هنگام سوراخکاری

1. با توجه به جنس کار و شکل و نوع سوراخ از مته ی مناسب استفاده کنید.
2. از عده دوران و پیشروی مناسب با قطر و طول مته استفاده کنید.
3. در هنگام سوراخکاری از عینک استفاده کنید.
4. از گیره بندی مناسب نسبت به شکل هندسی قطعه کار استفاده کنید.
5. مطمئن شوید مته در سه نظام محکم شده است.
6. براده ها را از سطح سوراخ و مته دور کنید.
7. تا توقف کامل مته محور گردنده را با دست لمس نکنید.
8. هرگز تا توقف کامل محور دستگاه به تغییر دور دستگاه اقدام نکنید.
9. از مایع خنک کننده ی مناسب در طول سوراخکاری استفاده کنید.

خزینه کاری

خزینه کاری عبارت است، براده برداری از قسمت فوقانی محل سوراخکاری شده با ابزاری با نام مته خزینه برای ایجاد شکل مناسب برای قرارگیری گل پیچ در آن.

برقوکاری

براى دقیق کردن اندازه و نیز پرداخت کارى بدن هی سوراخ ها از عملیاتى موسوم به برقوزنى استفاده مى شود. براى این منظور باید سوراخ را به اندازه ی 4/0 میلى متر کوچک تر از قطر اصلى سوراخکارى کرد و آنگاه با برقو به اندازه ی مورد نظر رسانید. براى ورود راحت تر برقو به داخل سوراخ قطعه کار برقو داراى شیب مخروطى ملایمى است. از این رو، براى آن که دقت دلخواه در سر سوراخ به دست آید پس از برقو زدن کامل بدنه سوراخ باید عملیات برقوزنى را تا هنگامى که انتهاى برقو به اندازه ی 40 میلى متر از انتهای سوراخ خارج شود ادامه داد.

برقو را هرگز نباید در جهت خلاف تیغه هاى آن به دوران در آورد، زیرا این عمل موجب شکسته شدن یا لب پریدگى تیغه هاى آن مى شود.

انواع برقو

برقوها از نظر کاربرد به برقوهایی که با عملیات دستی و برقوهایی که از عملیات ماشینی استفاده می شود تقسیم می شود. برقوهای دستی بیشتر از نوع ثابت است که مناسب با انطباق سوراخ مورد نظر برقوی آن ساخته می شود. ولی در عملیات ماشینی، علاوه بر برقوهای ثابت، می توان از برقوهای متغیر نیز استفاده کرد. میزان قطر این برقوها متناسب با دقت و تولرانس سوراخ قابل تنظیم است. جنس برقوها را از فولاد ابزارسازی یا فولاد تندبر می سازند. برقو ها از نظر شکل ظاهری دارای شیار مستقیم و مارپیچ هستند.

در برقوی مارپیچی با توجه به این که درگیری لبه های برنده آن با زاوی هی مارپیچی انجام می شود، نیروی وارد بر ابزار کمتر و به میزان هر مقدار درگیری ابزار با کار، بار برداشته می شود. برقوى مارپیچى براده بردارى بهتر و ملایم ترى انجام مى دهد و کمتر قلاب مى کند. اندازه برقوهاى ثابت دقیق و استاندارد است. برقوهاى تنظیم پذیر را باید با دقت زیاد به کار برد و قبل از برقوکارى به وسیله ی میکرومتر قطر تیغه ها را کنترل کرد.

1. برقوی قابل تنظیم
2. برقوی استوان های شیار مستقیم
3. برقوی استوان های شیار ما رپیچ
4. برقوی مخروطی: برای برقو کاری سوراخ های مخروطی ابتدا باید با استفاده از مته هایی با قطر های مختلف سوراخ های پله داری را ایجاد و سپس توسط یک برقوی مخروطی سطح آن را برقوکاری کرد.

انتخاب برقو

برقو با توجه به جنس قطعه کار نوع براده برداری، دقت و نوع انطباق سوراخ و کیفیت سطح کار انتخاب می شود.مهم ترین مورد آن تولرانس و نوع انطباق است که متناسب با آن برقوی مورد نظر به کار گرفته می شود. انتخاب برقو با توجه به قطر سوراخ نیز انجام می شود.

سیدسلطان شیخی در 93/08/03

انواع پیچ - مهره - قلاویزکاری و حدیده کاری

مطالب کمک درسی برای تدریس پودمان کاربا فلز کاروفناوری هشتم

مطالبی در مورد انواع پیچ - مهره - قلاویزکاری و حدیده کاری

انواع دندانه های رزوه در پیچ ها

دندانه های رزوه در دو سیستم متریک و اینچی طراحی و ساخته می شوند که شکل و فرم آن ها به طور کلی دارای مشخصه هایی است که در شکل نشان داده شده است.

انواع پیچ و مهره از نظر شکل سرپیچ (گل پیچ)

1. پیچ سر شش گوش: قسمت سر این پیچ دارای شش ضلع که محلی برای قرار گیری آچار است.

2. پیچ سر گرد: گل این پیچ می تواند روی سطح کار قرار گیرد.

3. پیچ سر خزینه: گل این پیچ دارای خزینه است که با سطح سوراخ خزینه شده منطبق می شود.

4. پیچ آلن خور: با آچار مخصوصی به نام آچار آلن باز و بسته می شود.

5. دو سر رزوه: معمولاً یک طرف این نوع از پیچ ها در بدنه محکم می شود وطرف دیگر آن به وسیله ی مهره، قطعات دیگر را به بدنه محکم می کند.

6. مهره ی شش گوش: قسمت آچارخور این مهره شش وجه دارد.

7. مهره ی چهارگوش: برای اتصالاتی که کمتر باز و بسته می شود از این مهره استفاده می شود.

8. مهره ی خروسکی: این مهره را می توان با نیروی دست باز و بسته کرد.

مفهوم قلاویزکاری

قلاویز کاری به منظور ایجاد شیارها و رزوه هایی در داخل سوراخ با قطر مشخص است. این کار را می توان با عملیات دستی یا ماشینی انجام داد. این رزوه ها تابع حرکت ابزاری به نام قلاویز در داخل سوراخ است که با حرکت خطی و دورانی ابزار در طول سوراخ، رزوه های مارپیچی ایجاد می شود. این رزوه ها برای وصل کردن دو قطعه به یکدیگر استفاده می شود.

سوراخ رزوه شده محلی است برای آن که پیچ ها با ایجاد اتصال موقتی بین دو قطعه را ایجاد کند. اتصال موقت بدین منظور است که در هر زمان که لازم و ضروری باشد بتوان پیچ و مهره را از درگیری آزاد کرد، بدون آن که محل اتصال دو قطعه متصل به هم آسیب ببیند.

انواع قلاویز

قلاویزها به دو دسته ی ماشینی و دستی تقسیم می شود.

الف) قلاویز های دستی: در سری سه تایی قرار دارند که هر کدام از آن ها یک مرحله از عمل براده برداری رزوه ی داخل سوراخ را کامل می کند.

این سه قلاویز را به نام های پیشرو، میان رو و پسرو می شناسند. از قلاویز پیشرو که دارای شیب بیشتری است در مرحله ی اول استفاده می شود و با آن حدود 50 درصد از فرم رزوه کامل می شود. در قلاویز میان رو حدود 30 درصد و در پسرو که سومین مرحله قلاویزکاری تکمیلی است شکل رزوه کامل می شود.

دسته قلاویز ابزاری است که به کمک آن عمل چرخاندن قلاویز در سوراخ امکان پذیر می شود.

ب) قلاویزهای ماشینی: این نوع قلاویزها دارای شیارهای مستقیم و مارپیچ است که عمل دندانه کردن داخل سوراخ ها را با یک قلاویز و در یک مرحله انجام می دهد و به نام قلاویزهای خودکار نیز شناخته می شود. این قلاویز را روی سه نظام مته سوار می کنند و با حرکت خطی دورانی آهسته ی محور عمل رزوه تراشی داخل سوراخ انجام می شود.

مراحل قلاویزکاری

1. سطح قلاویز را روغن کاری می کنیم.

2. قلاویز را در دسته ی قلاویز قرار می دهیم.

3. دسته ی قلاویز را به گونه ای با دست مهار می کنیم که در راستای سوراخ قرار گیرد.

4.پس ازیک چهارم چرخاندن دسته قلاویزدسته قلاویز را از دسته قلاویز جدا و با گونیا، عمود بودن آن را نسبت به سطح کار کنترل می کنیم.

5. دسته ی قلاویز را روی قلاویز قرار می دهیم و یک دور در جهت عقربه ی ساعت و نیم دور در جهت خلاف عقربه ی ساعت می چرخانیم تا دندانه های مهره کامل شود. در طول قلاویزکاری، لازم است به صورت مداوم سطح قلاویز را روغن کاری کنیم.

6. قلاویز و دسته ی قلاویز را با دستمال تمیز می کنیم.

مفهوم حدیده کاری

حدیده کاری برای ایجاد شیارهایی روی سطح میله با مقطع گرد و با قطر مشخص به کار می رود. این شیارها (رزوه) دارای زاویه ی مارپیچی هستند. در نوع دستی بر اثر حرکت خطی و دورانی ابزار روی میله ، رزوه ایجاد می شود.

انواع حدیده

حدیده از نظر شکل ظاهری به صورت یک تکه یا چند تکه است چند تکه ای دارای دو یا سه تکه هستند که به صورت جداگانه روی دسته ی حدیده قرار می گیرد و بیشتر برای حدیده کردن لوله ها کاربرد دارد. در بعضی از حدیده ها، یک تکه شکاف وجود دارد که توسط یک پیچ تنظیم روی دسته ی حدیده می توان شکل گیری های دندانه های پیچ را کنترل کرد.

مراحل حدیده کاری

1. میله را بین فکّین گیره قرار می دهیم.
2. با گونیا حالت عمودی میله را نسبت به سطح کنترل می کنیم.
3. حدیده را در دسته ی حدیده قرار می دهیم و پس از تنظیم، آن را محکم می کنیم. سپس دسته ی حدیده را روی میله به صورت عمود قرار می دهیم.
4. حدیده را روغن کاری می کنیم.
5. با دوران دسته ی حدیده در جهت عقربه و خلاف جهت عقربه ی ساعت دندانه های رزوه را کامل می کنیم.
6. با شابلن رزوه شکل دندانه های رزوه را کنترل می کنیم.
7. با دستمال حدیده را تمیز می کنیم.

نکات ایمنی

1. حدیده را نسبت به سطح کار و سوراخ در وضعیت عمودی قرار دهید.
2. با توجه به جنس کار از مایع خنک کننده ی مناسب استفاده کنید. برای قطعات آلومینیم ، از نفت و برای چدن و برنج از مایع خنک کننده استفاده نشود. برای قطعات فولادی نیز از روغن رقیق استفاده کنید.
3. به ازای هر دور چرخش حدیده و قلاویز نیم دور دسته را برگردانید تا براده ها جدا شود و نیز نیروی اضافی وارد بر ابزار کاهش یابد.
4. از وارد آوردن نیروی عمودی اضافی و چرخشی به ابزار خودداری کنید؛ زیرا سبب خراب شدن سطح دندانه های ابزار و کار و ناصافی سطح رزوه ها می شود

مطالبی در مورد پرچ کاری

مطالب کمک درسی برای تدریس پودمان کاربا فلز کاروفناوری هشتم

مطالبی در مورد پرچ کاری 

 

مفهوم پرچکاری 

براى اتصال دو یا چند قطعه به یکدیگر مى توان از میخ پرچ استفاده کرد. براى این کار ابتدا سوراخى در قطعات ایجاد می کنند. میخ پرچ را در آن قرار می دهند و سپس با استفاده از پرچ کن عمل پرچکارى انجام مى شود. 

انتخاب قطر و طول پرچ

طول و قطر میخ پرچ از عوامل مؤثر در اتصال محکم دو قطعه است. با مراجعه به جدول مشخصات میخ پرچ و در نظر گرفتن مقاومت کششى و برشى، مى توان طول و قطر میخ پرچ مناسب با کار را انتخاب کرد. طول میخ پرچ باید در حدود یک و نیم برابر قطر میخ پرچ به اضافه ی ضخامت کار باشد.  

کوتاه بودن طول میخ پرچ باعث مى شود که اتصال استحکام کافى نداشته باشد، ولى بلند بودن بیش از حد طول میخ پرچ نیز اشکالات زیادی همچون فاصله گرفتن قطعات هنگام پرچ کردن را به همراه دارد. فاصله ی میخ پرچ ها پس از مشخص شدن قطر و جنس میخ پرچ، مقاومت کششى و برشى آن مشخص مى شود.  سپس با تعیین مقاومت لازم، تعداد میخ پرچ ها و فاصله ی آن ها از یکدیگر محاسبه مى شود. 

انواع میخ پرچ 

میخ پرچ ها را بر اساس ضخامت قطعات و نوع اتصال به فرم ها و اندازه های متفاوتی می سازند. جنس میخ پرچ ها از فولاد نرم، مس، آلومینیم یا برنج است. 

میخ پرچ سر نیم گرد
از این نوع میخ پرچ برای اتصال محکم و آب بندی استفاده می شود.   

میخ پرچ سرتخت
میخ پرچ سرتخت برای اتصالات ظریف مورد استفاده قرار می گیرد.  

میخ پرچ سرخزینهبرای اتصالاتی که سر میخ پرچ نباید از قطعات بیرون باشد از میخ پرچ سرخزینه استفاده می شود.  

تعیین قطر سوراخ میخ پرچ 

اندازه ی قطر سوراخ از دیگر عوامل مؤثر در پرچکارى است. کوچک بودن قطر سوراخ باعث وارد نشدن میخ پرچ به داخل قطعه ی کار مى شود و بزرگ بودن قطر سوراخ نیز باعث کاهش استحکام اتصال مى شود. اندازه ی قطر سوراخ مورد نظر براى پرچکارى باید کمى بیشتر از قطر میخ پرچ باشد تا میخ پرچ به راحتى در آن قرار گیرد. با افزایش قطر میخ پرچ در موقع پرچکارى بدنه ی میخ پرچ نیز به قطعه تماس پیدا می کند و باعث استحکام اتصال می شو د. 

عملیات پرچکاری  

بعد از انتخاب میخ پرچ و سوراخ کردن قطعات، با قراردادن میخ پرچ در سوراخ و استفاده از پرچ کن عمل پرچکارى انجام مى شود . براى درست انجام دادن آن لازم است به نکات زیر توجه شود: 

1. نگه دارنده ی میخ پرچ باید مناسب با قطر میخ پرچ باشد. یعنى قطر سوراخ نگه دارنده باید کمى بیشتر از قطر میخ پرچ باشد که میخ پرچ به راحتى داخل آن قرار گیرد

2. پرچ کن را عمود بر قطعه کار قرار دهیم تا تمامی طول میخ پرچ به داخل نگه دارنده هدایت شود. 

3. قطعاتى را که باید به هم متصل شود با گیره یا فشار دست یا روش های دیگر کاملاً به هم نزدیک کنیم و سپس عمل پرچکارى را انجام دهیم. 

نکته 

اگر مى خواهید دو یا چند قطعه را به هم وصل کنید که استحکام کافى داشته باشد حداقل از دو عدد میخ پرچ استفاده کنید ، زیرا اتصال با یک میخ پرچ جلو چرخش قطعات را نمى گیر د.

نوشته شده توسط سیدسلطان شیخی در 93/08/11

پودمان فناوری وسیستم

پودمان فناوری وسیستم